زخم چاه های غیرمجاز بر خاک گلستان - لیسو

مشکل فقط امنیت آبی نیست، بلکه امنیت آب و خاک و امکان تجدید دوباره سفره ها هم دچار تهدید شده و پیامدهای دیگری از این زنجیره را آشکار نموده است؛ موضوعی که گلستان را به سمت برداشت هرچه بیشتر از رواناب ها و کاهش برداشت از سفره ها سوق می دهد.

• استفاده 74 درصدی استان از منابع آبی تجدیدپذیر

به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان، چاه های غیرمجاز اغلب در عمق کمتر از 20 متر حفاری شده اند، به طوری که بیش از 95 درصد آنها آبدهی کمی دارند. علی نظری گفت: بعد از سال 85 چاه های غیرمجاز طبق قانون پر شده اند و چاه های حفر شده قبل از این سال نیز در کمیسیون مربوطه طبق قانون مشخص تکلیف می شوند. در جوامعی که آب تجدیدپذیر تا 40 درصد برداشت گردد، شرایط مطلوب است، اما اگر تا 60 درصد مصرف گردد، شاهد تنش آبی خواهیم بود و اگر بیشتر از این میزان باشد، وارد مرحله بحران در منابع آبی می شویم. وی ادامه داد: در کشور 86 درصد و در گلستان 74 درصد از منابع آبی تجدیدپذیر استفاده می گردد که طبق برنامه باید به 60 درصد تقلیل پیدا کند تا بتوانیم از بحران خارج شویم. متوسط بارندگی استان 450 میلی متر است، اما در حال حاضر بیش از 90 درصد آب شرب به وسیله آب های زیرزمینی تامین می گردد.

• گلستان مستعد فرونشست زمین است

کارشناس خاک و عضو پژوهشگاه و آزمایشگاه خاک شناسی گلستان بیان نمود: از پیامدهای مصرف زیاد آب از سفره ها و آب های زیرزمینی، افزایش احتمال فرونشست زمین است. متاسفانه با تمام کوشش های دولت در پلمب چاه های غیرمجاز و دقت در رصد حفرچاه، آنچه نباید اتفاق افتاده است. محمدرضا نظری مهر ادامه داد: امروز گلستان مانند سطحی است که روی حفره های خالی قرار گرفته است.

فرونشست خاک، نه تنها ممکن است آثار زیانبار جانی برای شهروندان به دنبال داشته باشد، بلکه میزان ذخیره آب های زیرزمینی را هم کاهش می دهد. بنابراین در بهترین حالت حتی اگر بتوانیم بخشی از آب مصرفی گذشته را تجدید کنیم اصلا به ظرفیت نخست دست پیدا نخواهیم کرد. علاوه بر این متاسفانه پدیده فرسایش خاک هم دوچندان شده است. این نکته را هم باید در نظر بگیریم که گلستان به دلیل جنس خاک و فاکتورهای دیگر طبیعی مستعد فرونشست زمین است. همان طور که بارها آن را در ارتفاعات مینودشت یا غرب گرگان شاهد بوده ایم.

• ضرورت مدیریت سختگیرانه مصرف و برداشت آب

مدیر کل سابق آموزش و تشکل های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست کشور گفت: نباید به یک سال تر مانند سال جاری امید ببندیم. بارش ها و سیلاب ها باعث شده تالاب ها، رودخانه ها و سدها سال جاری در شرایط خوبی قرار بگیرند، اما اگر 10 تا 15 سال ترسالی داشته باشیم و در تمام این مدت دیگر قطره ای از سفره ها و آب های زیرزمینی مصرف نکنیم می توانیم به جبران میزان مصرفمان از این منابع امیدوار باشیم. این هم در شرایطی است که بیشتر نزولات آسمانی در قالب برف باشد.

محمد درویش ادامه داد: بارش باران به ویژه با تغییر الگوهای بارش در این سال ها که به بارش نقطه ای تبدیل شده است و در زمانی اندک، شاهد بارش حجم زیادی باران هستیم، معمولا بیشتر از آن که جذب گردد به رواناب ها می پیوندد یا به دلیل تنک شدن پوشش گیاهی به صورت سیلاب جاری می گردد که خود از عوامل تشدید فرسایش خاک است، اما ذوب تدریجی برف و یخ این فرصت را می دهد که به مرور جذب خاک شده و یک بار دیگر سفره ها تغذیه شوند. وی بیان نمود: با توجه به مجموعه عواملی که از آن صحبت کردیم و در نظر دریافت تغییرات اقلیمی که در گلستان هم به وضوح قابل رویت است، نمی دانم که چقدر می توان به تجدید منابع آبی و به تبع آن جلوگیری از پیامدهایی مانند فرونشست زمین امیدوار بود. فکر می کنم راه چاره عقلانی، مدیریت سختگیرانه در مصرف و برداشت آب است.