کدام خانوارها بیشتر برای سفر هزینه می نمایند؟ - لیسو

مقدار گردشگران ورودی به یک مقصد، نمی تواند شاخص خوبی برای درک هزینه کرد گردشگران باشد. ولی در مقابل، درک مناسب از الگوهای هزینه کرد گردشگران، می تواند به سیاست گذاران، برنامه ریزان، بازاریابان و پژوهشگران یاری کند تا برنامه ریزی بهتری داشته باشند.

خانواده ها، بخش اصلی مصرف نمایندگان محصولات گردشگری هستند. به همین علت مهم است که الگوی مصرف و هزینه کرد خانوار در دوره های زمانی مختلف مورد آنالیز قرار گیرد.

در جهان مطالعات گسترده ای در خصوص عوامل مؤثر بر مقدار هزینه کرد خانوارها و الگوی مصرف و تصمیم گیری مصرف محصولات گردشگری به وسیله آن ها صورت گرفته است، ولی در مطالعات داخلی در خصوص عوامل مؤثر بر هزینه کرد خانوارهای ایرانی در سفر، خلأ وجود دارد.

بر همین اساس سیدعلی حسینی و محمدرضا اخلاقی؛ پژوهشگران مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبائی در یک مطالعه نقش عوامل جمعیت شناختی، مالی، روان شناختی را بر مقدار هزینه کرد خانوارهای ایرانی در سفرهای داخلی آنالیز کردند. بعلاوه در این مطالعه تاثیر مراحل چرخه زندگی خانوار نیز مورد آنالیز قرار گرفته است.

چرخه زندگی خانوار شامل مراحل مجرد، زوج بدون فرزند، فاز اول لانه کامل، فاز دوم لانه کامل، فاز سوم لانه کامل، لانه خالی، والد مجرد و بیوه است.

در این مطالعه، 628 خانوار ایرانی ساکن کلان شهرهای تهران، اصفهان، یزد، شیراز و تبریز شرکت کردند. بازه سنی شرکت نمایندگان 19 تا 68 سال و میانگین سنی آن ها 35 سال بود. در این مطالعه 159 خانوار مجرد مستقل، 80 زوج بدون فرزند، 153 خانوار در فاز اول لانه کامل، 160 خانوار در فاز دوم لانه کامل، 22 خانوار در فاز سوم لانه کامل، 19 خانوار در لانه خالی، 13 خانوار با والد مجرد و 22 خانوار بیوه شناسایی شدند.

آنالیز های این مطالعه نشان داد که بیشتر خانوارهای شرکت نماینده در این پژوهش برای سفر از وسیله نقلیه شخصی استفاده می نمایند و نزدیک به نیمی از آن ها برای اقامت خود در مقصد هزینه ای را پرداخت نکرده اند. این نشان دهنده کم هزینه کردن خانوارهای ایرانی و بعلاوه ترجیح وسیله نقلیه شخصی به دیگر انواع حمل و نقل است.

بعلاوه در این مطالعه معین شد که متغیرهای مقدار عایدی، سن و تحصیلات سرپرست خانوار، با مقدار هزینه کرد به ازای هر نفر هرشب در سفر، دارای همبستگی مثبت است. افراد با مشاغل غیر دولتی نیز بیشترین میانگین هزینه کرد را در سفر دارند.

یافته های این مطالعه حاکی از این است که با افزایش تعداد بچه ها وابسته و بعلاوه تعداد بچه ها مستقل در خانواده، مقدار هزینه کرد خانوار به ازای هر نفر هر شب، کاهش می یابد.

پژوهشگران این مطالعه عنوان می نمایند که یافته های این مطالعه، نشان دهنده تأثیرپذیری میـزان هزینه کرد خانوارها از شاخص های عایدی، سن، تحصیلات و نوع شغل سرپرست، تعداد بچه ها وابـسته و مـستقل، تعداد اعضای خانواده حاضر در سفر، استفاده از وسیله نقلیه شخصی و اقامت در خانه اقوام در طول سـفر و اهمیـت سفرهای تفریحی در سبد مصرفی خانوار است.

مقایسه میانگین های هزینه کرد در مراحل مختلف چرخه زندگی خانوار، نشان داد که خانوار زوج بدون فرزند، با اختلاف نسبتاً بالا، بیشترین مقدار هزینه کرد به ازای هر نفر هر شب (حدود 356 هزار تومان) را در سفر داشته اند. پس از آن، بیشترین مقدار هزینه به ترتیب متعلق به خانوارهای مجرد، فاز سوم لانه کامل، والد مجرد، فاز دوم لانه کامل، لانه خالی، فاز اول لانه کامل و در پایان، متعلق به خانوار بیوه است. این یافته ها حاکی از این است که با افزایش سن بچه ها وابسته در خانوار، مقدار هزینه کرد آن ها در سفر افزایش می یابد. این پدیده می تواند ناشی از آزادی و تنوع بیشتر در انتخاب فعالیت های مقصد، در صورت بزرگسال بودن بچه ها خانوار باشد.

یافته های این مطالعه مرداد ماه سال 1401 به صورت مقاله علمی با عنوان شناسایی عوامل مؤثر بر مقدار هزینه کرد گردشگری با تاکید بر چرخه زندگی خانوار در مجله گردشگری شهری زیر نظر قطب علمی برنامه ریزی و توسعه پایدار گردشگری- دانشگاه تهران منتشر شده است.