سارتسی جزیره ای در ایسلند که 50 سال پیش شکل گرفت - لیسو

در فاصله 30 کیلومتری از سواحل جنوبی ایسلند، جزیره کوچک سارتسی قرار گرفته است. این جزیره کوچک، یکی از جوان ترین جزایر دنیا است و قدمت آن تنها به 50 سال می رسد. مانند همه جزایر، سارتسی نتیجه یک فعالیت آتشفشانی است که در عمق 130 متری دریا رخ داده است. مذاب آتشفشان به طور پیوسته بر روی هم انباشته شده و اندک اندک جهت خود را به سطح آب پیدا کرد. این جزیره در چهاردهم ماه نوامبر سال 1963 به طور رسمی زاده شد.

اولین کسانی که تولد این جزیره را با چشمان خود تماشاد، خدمه یک کشتی ماهیگیری بودند که در همان حوالی حضور داشتند. کاپیتان آن کشتی با تماشا ستونی از دود سیاه رنگ، تصور کرد که یک کشتی یا قایق دیگر در حال آتش سوزی است و قایقی را برای آنالیز کردن آن فرستاد. اما به جای پیدا کردن یک قایق، با یک جزیره رو به رشد روبرو شدند. پس از گذشت چند روز، طول جزیره به چیزی حدود 500 متر و ارتفاع آن چیزی به حدود 45 متر رسید.

نام این جزیره برگرفته از نام سارتور، خدای آتش در افسانه های نورسی گرفته شده است. کمتر از 3 هفته بعد از پیدایش اولیه جزیره، یک گروه 3 نفره از خبرنگاران فرانسوی تصمیم به قدم گذاشتن بر روی این جزیره که همچنان سوزان بود گرفتند. آن ها برای پانزده دقیقه آنجا ماندند و پس از یک انفجار شدید آتشفشانی مجبور به ترک آن شدند.

خوشبختانه کشور فرانسه سعی نکرد تا ادعایی مبنی بر تصرف آن جزیره بکند. هرچند این موضوع تا زمانی نقل محافل خبرنگاران بود و آن ها موضوع را کم کم جدی می کردند. اما قبل از اینکه اوضاع بخواهد جدی و سیاسی شود، کشور ایسلند به سرعت اقدام کرد و جزیره را به کنترل خود درآورد.

در همین حال، آتشفشان به فعالیت خود ادامه داد و همیشه به وسعت جزیره اضافه می شد تا اینکه در ماه ژوئن 1967 میلادی فعالیتش به خاتمه رسید. زمانی که آتشفشان فعالیتش را تمام کرد، وسعت جزیره به 2700 متر مربع و بلندترین نقطه آن 174 متر از سطح دریا ارتفاع داشت.

موضوع دیگر این است که از آن موقع تا به حال، این جزیره روز به روز کوچک تر می شود. علت آن این است که 90 درصد این جزیره از سنگ های آتشفشانی تفرا است و جنس آن خیلی مستحکم و محکم نیست و به وسیله اقیانوس اطلس شمالی از آن جدا می شود.

طبق آخرین مقدار گیری ها که در سال 2012 انجام شد، وسعت جزیره خیلی کمتر شده بود و بلندترین نقطه ای که توانستند بر روی آن پیدا نمایند، 155 متر از سطح دریا بود. با این مقدار از کاهش وسعت و ارتفاع، پیشبینی شده است که این جزیره تنها 100 سال دیگر میهمان دنیای ما باشد.

اما بعضی داشنمندان نظر دیگری دارند و طبق گفته آنان، پس از اینکه این جزیره سنگ های آتشفشانی تفرا را از دست بدهد، لایه های مستحکم تر آن نمایان می شوند و برخلاف تفرا به راحتی از یکدیگر جدا نمی شوند. پس تا چندین قرن، آیندگان می توانند از حضور این جزیره لذت ببرند.

چیزی که باعث شده است تا این جزیره برای دانشمندان و محققین خارق العاده جلوه کند، این است که این جزیره به آرامی منزلگاه گیاهان و پرندگان می شود.

در بهار سال 1965 میلادی، اولین گیاهان را در نزدیکی سواحل این جزیره کشف کردند. 12 سال بعد نزدیک به 20 گونه گیاه بر روی این جزیره شناسایی شد اما به علت خاک ضعیف و کم املاح آن، نیمی از آنان از بین رفتند. وقتی پرندگان کم کم به این جزیره آمدند، فضولات آن ها رفته رفته خاک ر غنی می کرد و گیاهان بیشتری شانس بقا در این جزیره را پیدا کردند.

در سال 2008، 69 گونه گیاهی در این جزیره شناسایی شد و با حساب و کتاب دقیقی که از این جزیره به عمل آمده است، هر ساله 2 الی 5 گونه گیاهی تازه به آن اضافه می شود.

علت آن هم پرندگان، باد و امواج دریا است که گونه های گیاهی تازه را با خود به آنجا می آورند. این جزیره، با موجودات و حیوانات نیز بیگانه نیست.

12 گونه جانوری بر روی این جزیره زندگی می نمایند. پرندگان مهاجر از این جزیره به عنوان مکانی برای استراحت خود استفاده می نمایند. چندین مورد گزارش حاکی از این است که فک ها بر روی سواحل این جزیره در حال غلت زدن دیده شده اند. بعلاوه شمار گونه حشرات این جزیره نزدیک به 100 نوع است.

برای اینکه این جزیره بتواند بدون هرگونه دخالت انسانی و تخریب گری به بقای خود ادامه دهد، افراد و اشخاص اندکی مجوز رفتن به این جزیره را دارند.

چندین پسر جوان سعی بر رشد و پرورش سیب زمینی در این جزیره داشتند که به محض شناسایی مسئولین محصولات را از زمین خارج کردند. طی اشتباه تیم تحقیقاتی که به جزیره رفته و اردو زده بودند، گیاه گوجه فرنگی در حال ریشه دواندن در این جزیره بود که آن نیز نابود شد.

این جزیره از سال 1965 تا به امروز، به عنوان میراث طبیعی دنیا به شمار می آید و در حال حاضر تحت پوشش یونسکو، سازمان میراث دنیای قرار گرفته است.