کشف DNA طاعون سیاه در مومیایی مصری 3300 ساله - لیسو

این یافته نه تنها تاریخچه شیوع طاعون را فراتر از اوراسیا توسعه می دهد، بلکه نشان دهنده وجود این بیماری در شمال آفریقا در دوران عصر برنز است. پیش از این، شواهد ژنتیکی طاعون سیاه تنها از بقایای اروپایی و آسیایی به دست آمده بود، از جمله نمونه هایی از اسکلت های 5000 ساله در روسیه. اما این کشف تازه در مصر باستان، دریچه تازه ای به گذشته دور این بیماری گگردده است.

باکتری یرسینیا پستیس و تاریخچه مرگبار آن

طاعون سیاه، که به واسطه این باکتری ایجاد می گردد، یکی از مخوف ترین بیماری های تاریخ بشری است. اوج همه گیری آن در قرن چهاردهم میلادی در اروپا باعث مرگ میلیون ها نفر شد، اما شواهد تازه نشان می دهد که این بیماری مدت ها پیش از آن در حال گردش بوده است.

این مومیایی، که در موزه مصری تورین ایتالیا نگهداری می گردد، حاوی DNA یرسینیا پستیس در بافت های استخوانی و محتویات روده است. وجود این باکتری در چنین نواحی از بدن نشان می دهد که فرد به مرحله ای پیشرفته از بیماری مبتلا بوده است که نهایتاً منجر به مرگ او شده است.

طاعون پیش از تاریخ ثبت شده در مصر باستان

این کشف، به طور مستقیم با شواهد تاریخی و متون پزشکی مصر باستان نیز مرتبط است. یکی از مهم ترین این متون، پاپیروس ابِرس (Ebers Papyrus)، یکی از قدیمی ترین متون پزشکی دنیا با قدمت 3500 سال است. در این سند، بیماری ای توصیف شده که با علائمی شبیه به طاعون، از جمله بوبا (تورم چرکی)، همراه بوده است. این توصیف ها به وضوح با ویژگی های طاعون سیاه مطابقت دارند.

علاوه بر این، بیش از دو دهه پیش، در حفاری های دهکده ای باستانی در آمارنا، جایی که کارگران ساخت مقبره توت عنخ آمون زندگی می کردند، کک هایی کشف شدند که احتمالاً ناقل باکتری یرسینیا پستیس بوده اند. این شواهد نشان می دهند که این بیماری ممکن است به وسیله کک هایی که روی موش های رود نیل سوار بودند، به انسان منتقل شده باشد.

نقش کک ها و موش ها در توسعه طاعون

یکی از مهم ترین فرضیه های مطرح شده درباره شیوع طاعون در مصر باستان، نقش کک ها و موش ها در انتقال این بیماری است. کک ها، که ناقلان اصلی باکتری یرسینیا پستیس هستند، احتمالاً به وسیله موش های رود نیل به انسان ها منتقل شدند. این موش ها ممکن است حامل اولیه این بیماری در مصر بوده باشند و بعدها به وسیله موش های سیاه که روی کشتی های باستانی حمل ونقل می شدند، بیماری به سایر نقاط دنیا توسعه یافته باشد.

با کشف DNA یرسینیا پستیس در این مومیایی، این نظریه اکنون شواهد قوی تری پیدا نموده است. بعلاوه، احتمال می رود که بیماری طاعون، از دوران مصر باستان، چندین بار به شکل همه گیری های کوچک تر در منطقه ها مختلف شیوع پیدا نموده باشد.

DNA مومیایی: سندی محکم در اثبات حضور طاعون

پژوهشگران این یافته را در یک کنفرانس علمی مربوط به انجمن پالیوپاتولوژی اروپا ارائه کردند. آن ها شرح دادند که این اولین شواهد مولکولی از حضور طاعون در مصر باستان است که خارج از اوراسیا کشف شده است. این یافته نه تنها نشان می دهد که طاعون در آن موقع وجود داشته، بلکه احتمال می دهد که این بیماری در مقیاس بزرگ تری در مصر شیوع یافته باشد.

اما هنوز سوالاتی درباره مقدار شیوع و تأثیر طاعون در مصر باستان وجود دارد که نیازمند پژوهش های بیشتری است. با این حال، کشف DNA این باکتری در مومیایی 3300 ساله، به عنوان یکی از مستندترین شواهد از وجود طاعون در دوران باستان شناخته می گردد.

ارتباط این کشف با تاریخ بیماری های همه گیر

این کشف اهمیت زیادی در درک تاریخ بیماری های همه گیر دارد. طاعون سیاه، که به علت شدت و گستردگی آن در قرون وسطی شناخته می گردد، نشان داده است که تاریخچه ای بسیار طولانی تر از آنچه قبلاً تصور می شد، دارد. این بیماری مرگبار، قرن ها پیش از دوره ای که برای آن مشهور است، در حال توسعه بوده و حتی تمدن های بزرگ مانند مصر باستان را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

پژوهشگران با کشف DNA یرسینیا پستیس در مومیایی 3300 ساله، شواهدی قطعی از حضور طاعون سیاه در مصر باستان ارائه دادند. این کشف به عنوان یکی از مستندترین شواهد از تعامل انسان های باستان با بیماری های همه گیر شناخته می گردد و نشان دهنده تاریخچه طولانی و پیچیده این بیماری مرگبار است.