آن روی کودک همسری! - لیسو

به گزارش ایران، سیمین کاظمی، جامعه شناس با اشاره به شایع بودن ازدواج در سنین پایین در گذشته های دور می گوید: در گذشته که به بچه ها نقش مالی تحمیل و از نیروی کار آنها بهره برداری می شد، ازدواج پسربچه ها همچون دختربچه ها امری شایع بوده است. در واقع در شرایطی که تمایزی بین دنیا کودکی و بزرگسالی وجود نداشت و مهارت هایی که شخص برای ورود به یک حرفه لازم داشت، ابتدایی و اندک و قابل فراگیری در مدت زمان کوتاهی بود، شخص در سال های اول عمر که از نظر خانواده به بلوغ جسمی رسیده بود، ازدواج می کرد، اما در دوره مدرن، کودکی فرصتی است که کودک، آگاهی و مهارت کسب کند.

با فراغت از مسئولیت های بزرگسالان رشد جسمی، روانی و اجتماعی را طی کند و بعد از آن در دوره جوانی و به طور مستقل برای زندگی و آینده اش تصمیم بگیرد. در دوره حاضر، ازدواج بچه ها به معنی از دست رفتن فرصت های آموزشی و کسب مهارت های مختلف است و کودک مراحل رشد را به طور طبیعی نمی تواند طی کند، با ازدواج هم مسئولیت های متعددی بر دوش او گذاشته می گردد که ممکن است برایش طاقت فرسا باشد. نقش های بزرگسالان مثل والدی و همسری که در عصر ما پیچیدگی های بیشتری دارند به کودک سپرده می گردد که به دلیل فقدان آمادگی در ایفای آن ممکن است با ناکامی و شکست روبرو گردد. به گفته این جامعه شناس، چون کودک همسری مورد حمایت نگاه سنتی در جامعه است و در چنین نگرشی نقش های مرد و زن هم بر اساس تقسیم کار جنسیتی تدارک دیده شده، بنابراین یک پسربچه زیر 18 سال باید عهده دار نقش سرپرست خانوار گردد که ممکن است فراتر از تحمل و توانایی اش باشد.

ازدواج پسربچه ها چون فرصت مهارت و آموزش را از آنها می گیرد، موجب می گردد که آنها وارد مشاغلی شوند که منزلت و درآمد کمتری دارند، از طرفی چون بچه ها گرفتار کودک همسری از خانواده های با سطح مالی-اجتماعی پایین تر هستند، ازدواج در سنین پایین به تداوم و بازتولید فقر منجر می گردد، در مجموع کودک همسری اگرچه بیشتر دامنگیر دختران می گردد، اما پسربچه های خانواده های فقیر و حاشیه های جامعه هم از آن در امان نیستند.

آن روی کودک همسری!!

مظفر الوندی، فعال حوزه کودک نیز با اشاره به اینکه در بحث کودک همسری عمدتاً به شرایط دختران کم سن وسال و عوارض ناشی از کودک همسری به آنان پرداخته می گردد، شرح می دهد: البته بحث ازدواج دختربچه ها بسیار جدی است، چرا که دخترانی که در سنین پایین مجبور به ازدواج می شوند، از نظر جسمی و روحی آسیب های جبران ناپذیری متحمل می شوند اما این فقط یک طرف ماجرای کودک همسری است، آن سوی این ماجرا پسربچه های کم سن و سالی هم هستند که در فرایند ازدواج اجباری قرار گرفته و در سنین پایین به عنوان مردان خانه تشکیل زندگی می دهند و به یک باره تمام مسئولیت های مردانه به بچه های سپرده می گردد که باید در بازی های بچه هاه خود باشند اما بالاجبار رخت دامادی می پوشند و با همسر خردسال خود بار زندگی را به دوش می کشند، بزودی پدر می شوند و بچه ها خود را در بغل می گیرند، پسران کم سن و سال در این شرایط سخت خیلی زود به بن بست رسیده و در پیچ وخم مسئولیت زندگی مچاله می شوند و سرخورده از زندگی، افسرده شده و به خودکشی پناه می برند، به نظر می رسد ازدواج با تمام بار ارزشی خود که می تواند در تحکیم نظام خانواده مؤثر باشد در این افراد به بلیه ای جبران ناپذیر تبدیل می گردد که آثار مخرب آن تا سال ها برجای می ماند، پسربچه ای که خود به تربیت و آموزش احتیاج دارد باید فرزند یا فرزندانی را تعلیم دهد.

به اعتقاد این فعال حوزه کودک، اگر قرار است قوانینی برای معین سن ازدواج تصویب گردد فقط دختران را نبینند بلکه پسرانی که به عنوان داماد های کوچک، می خواهند بار مسئولیت خانه و خانواده را هم در سن پایین به عهده بگیرند را نیز مورد توجه قرار دهند. گرچه برمبنای قانون مدنی ماده 1041 شرط سنی برای ازدواج دختران و پسران به ترتیب 13 و 15 معین شده ولی در همان ماده قانونی با رعایت شرایطی این سن می تواند پایین تر بیاید و آمارهای رسمی سازمان ثبت احوال هم حکایت از ازدواج سنین پایین در بعضی مناطق کشور دارد.

مغایرت قوانین داخلی با قوانین کنوانسیون حقوق کودک

سارا باقری، حقوقدان و فعال اجتماعی نیز در این باره به ما می گوید: همواره از آسیب های ناشی از کودک همسری دختران به دلیل اینکه آسیب پذیرتر از پسران هستند، صحبت می شده، اما در عین حال آسیب هایی که پسران با ازدواج در سن پایین می بینند نیز کم نیستند، مسائل مالی و معیشتی از جمله مسائل بزرگی است که گریبان این قشر از بچه ها را در همان وهله اول می گیرد. علاوه بر مسائل مالی، در واقع این افراد در سنین کودکی از حقوقی مانند حق بازی، حق تحصیل و آموزش و سایر موارد، بازمی مانند و مجبورند بلافاصله وارد چرخه مالی شده و نقش همسری را برعهده بگیرند. پسربچه ها به نوعی قربانیان خاموش این آسیب اجتماعی هستند و کمتر هم درباره این قشر صحبت به میان می آید.

به گفته این حقوقدان، [حداقل] سن ازدواج در قانون مدنی در ماده 1041 برای پسران 15 سال در نظر گرفته شده و زیر این سن با اجازه ولی و مصلحت دادگاه اجازه ازدواج داده می گردد. با توجه به اینکه ما به پیمان نامه بین المللی حقوق کودک پیوستیم، این کنوانسیون سن کودک را 18 سال در نظر گرفته و قاعدتاً این فاصله و تمایز در میان قوانین کشور و قوانین بین المللی وجود دارد، همین فاصله سبب می گردد بیشتر بحث کودک همسری و اعمال انواع خشونت ها نسبت به پسران در سنین پایین پیش می آید و در نهایت هم پسربچه های متأهل بی آنکه مهارتی درخصوص زندگی مشترک کسب نموده باشند، تشکیل زندگی می دهند و به واسطه این قبیل ازدواج ها در معرض انواع خشونت ها قرار می گیرند و در نهایت بدون آموزش و آگاهی کافی و کسب مهارت فرزندپروری، تبعات جبران ناپذیر ازدواج گریبان آنها را خواهد گرفت.